Pankreas, omurganın bel bölgesinde, karın boşluğunda yer alan, mide ve on iki parmak bağırsağı arasında bulunan bir salgı bezidir. Kadınlarda yaklaşık 55 gram, erkeklerde ise 70 gram ağırlığında olan bu organ, 15-25 cm uzunluğunda, önden arkaya doğru yassılaşan çengel şeklinde bir yapıya sahiptir.

Pankreas dört ana bölüme ayrılır:

Bu bölümlerin her biri, pankreasın sindirimi ve hazmı kolaylaştıran enzimleri salgılama görevini yerine getirir.

Pankreasın ürettiği bu enzimler, gıdaların sindirilmesinde önemli rol oynar. Sindirim sürecinde bu enzimlerin her biri belirli bir işlevi yerine getirir.

Amilaz, nişastayı parçalayan bir enzimdir. Ağızda da salgılanan bu enzim, asıl olarak pankreastan salgılanır ve ince bağırsakta karbonhidratların sindirilmesinde görev alır. Amilaz, kanda ve idrarda da bir miktar bulunur. Ancak kandaki amilaz seviyesinin belirgin bir artışı, pankreas hastalıklarının habercisi olabilir.

Lipaz, yağların sindirilmesinde görev alan bir pankreas enzimidir. Yağ moleküllerini daha küçük moleküllere ayırarak emilimini kolaylaştırır. Lipaz eksikliği, yağ sindiriminde problemler yaşanmasına neden olabilir.

Tripsinojen ve kimotripsinojen, proteinlerin sindirilmesinde görev alan enzimlerdir. Bu enzimler, pankreasta pasif halde üretilir ve ince bağırsakta aktif hale gelirler. Tripsinojen, enterokinaz enzimi ile aktif tripsine dönüşürken, kimotripsinojen de tripsin ile aktif kimotripsin haline gelir. Aktif hale gelen bu enzimler, proteinleri daha küçük peptit parçalara ayırır.

Pankreas, sindirim enzimlerinin yanı sıra hormonlar da üretir. İnsülin ve glukagon, kan şekeri seviyesinin düzenlenmesinde önemli rol oynayan hormonlardır.

İnsülin, pankreasın beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur. Vücuttaki kan şekeri seviyesini kontrol altında tutar ve kan şekeri hücre içine girmesini sağlar. Hücrelerin enerji kaynağı olan glikozun hücre içine alınmasını sağlayarak, hücrelerin çalışmasını destekler.

Glukagon, pankreasın alfa hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur ve insülinin etkisinin tersine çalışır. Kan şekeri seviyesinin düşmesi durumunda glukagon salgılanır ve karaciğerdeki glikojen yıkımını artırarak kan şekerini yükseltir. Bu sayede, vücudun enerji ihtiyacını karşılar.

Pankreas enzimleri ve hormonlarının yetersiz veya aşırı salgılanması, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Diyabet, kan şekeri seviyesinin kontrolsüz bir şekilde yükselmesi ile karakterize bir hastalıktır. İki tür diyabet vardır:

Pankreatit, pankreasın iltihaplanması durumudur. Bu durum, pankreas enzimlerinin pankreas içinde aktif hale gelmesi ve pankreas dokusunu sindirmeye başlamasıyla oluşur. Pankreatit, akut veya kronik olabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Pankreas, sindirim ve metabolizma süreçlerinde hayati öneme sahip enzimler ve hormonlar üretir. Pankreas enzimlerinin ve hormonlarının dengeli bir şekilde çalışması, vücudun enerji ve besin ihtiyacını karşılamada kritik rol oynar. Bu nedenle, pankreas sağlığına dikkat edilmesi ve olası hastalıkların erken teşhis edilmesi büyük önem taşır.